W powszechnym wyobrażeniu osobą małoletnią jest osoba niepełnoletnia, taka, która nie ma jeszcze skończonych 18 lat. Jak określa art. 10 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego, pełnoletni to osoba mająca ukończone 18 lat lub taka, która przed tym wiekiem zawarła związek małżeński — w takim wypadku nie traci ona pełnoletności nawet po unieważnieniu małżeństwa. Innymi powszechnie używanymi określeniami (także na co dzień) są młodociani, niepełnoletni, nieletni. O ile w potocznym rozumieniu rozróżnianie niektórych z tych pojęć nie ma dla nas większego znaczenia, o tyle w świetle prawa jest to kwestia niesamowicie istotna, wręcz fundamentalna. Fot.: KPP Aleksandrów Kujawski Ujęcie prawnokarne Zgłębiając wiedzę o osobach młodych, trzeba poznać całokształt uwarunkowań prawnych dotyczących tej grupy osób. W polskim prawie istnieje pojęcie młodocianego. Jest on sprawcą, który popełniając czyn zabroniony, nie ukończył 21 lat i podczas orzekania sądu w pierwszej instancji nie miał ukończonych 24 lat. W woli sądu leży możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary, gdy przemawiają względy z art. 54 aby sąd kierował się przede wszystkim tym, by sprawcę wychować. Kodeks karny w art. 10 wyraża się na temat osoby nieletniej. W § 1 tego artykułu czytamy, że „na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat”. Z kolei, jak można zauważyć w komentarzu do Kodeksu karnego, „przyjmując ogólną regułę lat 17, dopuszcza również [kodeks] (…) możliwość elastycznego stosowania granicy wieku uzasadniającej odpowiedzialność karną. Jednakże, gdy chodzi o dolną granicę odpowiedzialności karnej, wyjątek (…) został wyraźnie pogłębiony w sensie przedmiotowym i podmiotowym. Odpowiedzialności w pewnych przypadkach mogą podlegać już osoby od lat 15. W § 2 artykułu 10 Kodeksu karnego czytamy „nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2, 3, art. 156 § 1, 3, art. 163 § 1, 3, art. 166, art. 173 § 1, 3, art. 197 § 3, art. 252 § 1, 2 oraz w art. 280, może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne”. Artykuły wymienione w § 2 stanowią grupę poważnych przestępstw, przez popełnienie których nieletni powyżej 15 lat odpowiada jak osoba dorosła:– art. 134 dotyczy dopuszczenia się zamachu na życie prezydenta RP,– art. 148 zabójstwa człowieka,– art. 156 spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,– art. 163 sprowadzenia zdarzenia mogącego zagrozić życiu lub zdrowiu znacznej ilości osób lub tez mieniu w wielkim rozmiarze,– art. 166 podstępu lub gwałtu albo groźby ich zastosowania do przejęcia kontroli nad statkiem powietrznym lub wodnym,– art. 173 sprowadzenia katastrofy w ruchu powietrznym, wodnym lub lądowym, która zagraża zdrowiu i życiu wielu osób lub też znacznemu mieniu,– art. 197 doprowadzenia innej osoby do obcowania płciowego za pomocą przemocy, podstępu lub bezprawną groźbą,– art. 252 przetrzymywania zakładnika w intencji zmuszenia państwowego, samorządowego organu lub organizacji, instytucji, grupy osób, osoby prawnej lub fizycznej do określonego zachowania się,– art. 280 kradzieży z użyciem przemocy lub z groźbą jej natychmiastowego użycia, spowodowania u człowieka stanu bezbronności lub nieprzytomności. Art. 10 § 3 informuje, że w wypadku określonym w § 2 orzeczona kara nie może przekroczyć dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisane sprawcy przestępstwo; sąd może zastosować także nadzwyczajne złagodzenie kary. Zgodnie z art. 54 sąd, wymierzając karę młodocianemu lub nieletniemu, kieruje się przede wszystkim tym, aby sprawca został wychowany. Zastrzega się nieorzekanie kary dożywotniego pozbawienia wolności dla sprawcy, który nie ukończył 18 lat w trakcie popełniania przestępstwa. Z kolei art. 10 § 4 brzmi następująco: „W stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18, sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają”. Art. 10 § 4 przewiduje możliwość podniesienia limitu odpowiedzialności karnej do lat 18 w niektórych przypadkach, ogólnie ujmując, opóźnionego rozwoju obywatelskiego, społecznego czy intelektualnego młodego człowieka. Nieletni nawet po popełnieniu poważnych przestępstw sądzony będzie łagodniej niż dorosły. Jego kara w takim wypadku nie może być wyższa niż 2/3 górnej granicy przewidzianej w ustawie za dany czyn. Sąd może także zastosować nadzwyczajne złagodzenie sankcji. Do decyzji sądu należy także wymierzenie kary sprawcy występku mającemu miedzy 17 a 18 lat — sąd może zastosować środki poprawcze, lecznicze albo wychowawcze przewidziane dla nieletnich. W przypadkach określonych w art. 10 § 4 stosuje się środki przewidziane w Ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich. Ujęcie proceduralno-wychowawcze Do ujęcia proceduralno-wychowawczego odnosi się Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich, której celem nadrzędnym jest profilaktyka rozumiana jako zmierzenie do przeciwdziałania przestępczości i demoralizacji nieletnich. Ustawa ta określa nieletniego trochę inaczej niż Kodeks karny. Art. 1 § 1 informuje, że przepisy tej ustawy stosuje się w sprawach zwalczania i zapobiegania demoralizacji w stosunku do osób, które nie ukończyły 18 lat, w sprawach o karalne czyny — do osób, które ukończyły 13 lat, a nie skończyły 17 lat oraz w stosunku do osób, które nie ukończyły 21 lat, a wobec do nich orzeczono wykonywanie środków poprawczych lub wychowawczych. Nieletnim jest więc:– w zakresie zwalczania i zapobiegania demoralizacji osoba niemająca skończonych 18 lat– w przypadku orzeczonych już środków poprawczych i wychowawczych osoba mająca mniej niż 21 lat– w zakresie postępowania o czyny karalne, którymi są niektóre wykroczenia i przestępstwa, osoba mająca między 13 a 17 powiedzieć, że do odpowiedzialności karnej pociągane są z reguły osoby, które w czasie popełnianej zbrodni ukończyły 17 lat. Poza nielicznymi wyjątkami osoby mające między 13 a 17 lat podlegają innym zasadom prawnym niż dorośli. Łącząc to wszystko w całość, można stwierdzić, że niezgodne z prawem zachowania nieletnich, które wymagają reakcji wymiaru sprawiedliwości to te popełnione zgodnie z art. 10 § 2 kodeksu karnego zachowania świadczące o demoralizacji nieletniego oraz czyny karalne. Czyny karalne nieletnich przez Ustawę o postępowaniu w sprawach nieletnich rozumiane są jako czyny zabronione popełniane przez osoby w wieku między 13 a 17 lat. Może to być przestępstwo, przestępstwo skarbowe lub wykroczenie opisane jest w kodeksie wykroczeń w art. 1 § 2 (czyny zabronione w art. 50a, art. 51, art. 69, art. 74, art. 76, art. 85, art. 87, art. 119, art. 122, art. 124, art. 133 i art. 143). Trudno przedstawić wszystkie z nich, jest mowa o posiadaniu noży czy maczet w miejscu publicznym, zakłócaniu spokoju, niszczeniu znaków, rzucaniu kamieniami w pojazdy będące w ruchu czy kradzieży. Sprawcy takich czynów nie odpowiadają jednak przed sądem karnym, lecz przed sądem rodzinnym, który stosuje wobec nich środki poprawcze lub wychowawcze. Jeżeli nieletni popełni któryś z opisanych wyżej czynów karalnych razem z dorosłym, to jego sprawa zostaje wyłączona przez prokuratora i przekazana do sądu rodzinnego. W art. 4 § 1 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich zawarte są przykładowe okoliczności świadczące o demoralizacji nieletniego; są to: uprawianie nierządu, używanie alkoholu lub innych środków z zamiarem wprowadzenia się w stan odurzenia, naruszanie zasad współżycia społecznego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, włóczęgostwo, popełnienie czynu zabronionego czy udział w grupach przestępczych. Podsumowanie Istnieją dwa modele postępowania z nieletnim. Pierwszy to model opiekuńczo-wychowawczy, czyli taki, w którym nie stosuje się środka izolacyjnego, ale np. orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów, zobowiązuje się sprawce do przeproszenia pokrzywdzonego albo do naprawienia szkody, ustanawia się kuratelę. Drugi to model poprawczy, polegający na umieszczeniu sprawcy czynu w ośrodku poprawczym. Ważne, aby pamiętać, iż zgodnie z prawem każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu czynu karalnego przez nieletniego, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym sąd rodzinny lub policję. Małoletni, który nie ukończył 13 lat, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę, a więc nie może być pociągany do odpowiedzialności za popełniane czyny. Źródła: – Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy; – Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny; – Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich; – Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny; – red. T. Bojarski, Kodeks karny: komentarz, Warszawa 2009; – K. Gromek, Komentarz do ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, Warszawa 2004; – J. Z. Hołda, Prawo karne wykonawcze, Warszawa 2006; – Encyklopedia. Prawo nie tylko dla prawników, Bielsko-Biała 2002; –
Kiedy więc twoja pociecha mówi: Ta sukienka/bluzka jest okropna, weź pod uwagę, że to są tylko słowa. Nie chce cię zranić i sprawić, że poczujesz się paskudnie. Nie jest „wredna”. Choć z logicznego punktu widzenia, dokładnie tak to wygląda. Ale trzylatek nie analizuje tego jak dorosły.W Polsce nasz majątek możemy przekazać dziecku bez względu na wiek. Spadkobiercą może zostać nawet dziecko poczęte, chociaż w tym przypadku musi się ono urodzić żywe. Jednak już nieistotne jest, czy noworodek będzie miał zdolność do jednak niepełnoletni może swobodnie dysponować odziedziczonym majątkiem? Okazuje się, że nie. Jeśli spadkobiercą jest osoba małoletnia, która nie ukończyła 18 lat, zarząd nad majątkiem zapisanym w testamencie sprawują jego rodzice lub opiekun pod nadzorem sądu opiekuńczego. Taki stan trwa do osiągnięcia przez dziecko najlepiej przekazać dziecku spadek?Okazuje się, że spadek możemy przekazać małoletniej osobie w dwojaki sposób:- zapisać części lub całości majątku w testamencie,- sporządzić w testamencie zapis – zwykły lub windykacyjny.– Nadal często zdarza się, że np. dziadkowie chcąc przekazać coś wnukom robią to za pośrednictwem darowizny – mówi Leszek Nowakowski, adwokat specjalizujący się w prawie spadkowym. – Trzeba jednak pamiętać, że darowizna jest potem brana pod uwagę przy obliczaniu zachowku. Jeśli chcemy przekazać małoletniemu np. nieruchomość, to sporządźmy testament z zapisem zwykłym. Majątek przekazany w ten sposób nie jest brany pod uwagę przy obliczaniu zachowku. Przed zapisem najlepiej skonsultować się z prawnikiem, który doradzi najkorzystniejsze jest z innymi składnikami majątku, np. biżuterią, przedmiotami pamiątkowymi. Jak zapisać dziecku złoty łańcuszek, zegarek, albo obraz? Można to zrobić tylko za pomocą testamentu. Sporządzony testament powinien zawierać zapis (zwykły lub windykacyjny), czyli wskazanie wprost, że określone przedmioty ma odziedziczyć część majątku należy się dzieciom?Zgodnie z polskim prawem spadek można odziedziczyć albo na podstawie testamentu, albo na podstawie ustawy. W tym drugim przypadku dziedziczenie odbywa się według kolejności, którą ustalają przepisy kodeksu cywilnego. Według nich najbliższymi krewnymi powołanymi do spadku są w pierwszej kolejności dzieci i małżonek spadkodawcy. Należy przy tym wiedzieć, że dzieci i współmałżonek dziedziczą nasz majątek w częściach równych. Jeśli np. żona pozostawiła męża i dwoje dzieci, to wszyscy otrzymają po niej po jednej trzeciej spadku (jednak – np. w przypadku większej ilości dzieci – musimy pamiętać, że część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku).Dla prawa spadkowego nie ma znaczenia, czy dziecko spadkodawcy pochodzi z jego obecnego czy wcześniejszego związku. Wszystkie dzieci dziedziczą na się, że dorosły chce, by to dziecko odziedziczyło spadek zamiast niego i sam odrzuca prawo do spadku. Osobę, która odrzuca spadek, przepisy traktują tak, jakby nie dożyła otwarcia pan Adam odziedziczył dom po swoim ojcu, jest jego jedynym spadkobiercą. Chce, by majątek po dziadku odziedziczyły jego dzieci – 17-latka i 16-latek. Testament nie został sporządzony. Jeśli odrzuci prawo do spadku, dzieci zostaną spadkobiercami, odziedziczą po połowie nieruchomości, samochód i inne składniki pozostawionego niepełnoletni może odziedziczyć długi?Trzeba pamiętać, że dziedziczyć można nie tylko majątek, ale też długi. Na szczęście prawo chroni spadkobierców przed odpowiedzialnością za zobowiązania zmarłego. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że dziecko odpowiada za długi spadkowe wyłącznie do wartości odziedziczonego majątku i nie musi się martwić o dług przewyższający wartość z prawem spadkobierca przyjmuje spadek z całym dobrodziejstwem inwentarza, jeżeli przez sześć miesięcy od informacji o prawie dziecka do dziedziczenia, jego przedstawiciel ustawowy nie złoży oświadczenia o odrzuceniu spadku. Ponieważ odrzucenie spadku oraz jego przyjęcie są czynnościami przekraczającymi zakres zwykłego zarządu mieniem małoletniego, na złożenie oświadczenia zarówno rodzic, jak i inny przedstawiciel dziecka muszą uzyskać zgodę sądu opiekuńczego. Sąd może uznać, że dla dziecka korzystniejsze będzie przyjęcie spadku, i wówczas w imieniu małoletniego może się nie zgodzić na odrzucenie przed sądami opiekuńczymi o wydanie zgody na czynności związane z odrzuceniem spadku trwają czasami dłużej niż pół roku. Ale uwaga! Sąd Najwyższy postanowił, że termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego dziecka nie może upłynąć wcześniej, nim zakończy się postępowanie przed sądem opiekuńczym o wydanie zgody o odrzucenie 15-latek został spadkobiercą swojego ojca, przedsiębiorcy. Mężczyzna sporządził przed śmiercią testament. Okazało się, że choć firma dobrze prosperowała, to mężczyzna był bardzo zadłużony, zaciągnął kilka dużych kredytów konsumpcyjnych. Na kredyt był kupiony też dom, w którym mieszkał. Wtedy najkorzystniejszym wyjściem okazuje się odrzucenie spadku. Inaczej banki zaczęłyby wzywać 15-latka do spłaty długów ma prawo zarządzać dziedzictwem małoletniego?Gdy spadkobiercą zostaje osoba małoletnia, zarząd nad odziedziczonym przez nią majątkiem sprawują jej rodzice lub opiekunowie pod nadzorem sądu opiekuńczego. Spadkodawca może jednak zastrzec w testamencie, że majątek objęty spadkiem nie będzie zarządzany przez Pan Mariusz z Katowic napisał testament i postanowił przekazać cały swój majątek ukochanemu wnukowi, który ma cztery lata. Mężczyzna nie ma zaufania do syna i synowej, obawia się, że rodzice wnuka roztrwonią majątek. Postanowił więc zabezpieczyć chłopca i w testamencie zarządcą spadku ustanowił swojego młodszego syna. Gdyby tego nie zrobił, w razie jego śmierci sąd opiekuńczy wyznaczyłby spadku małoletniego może być członek rodziny, np. dziadek, wujek, ciocia. Kurator, podobnie jak zarządca, podlega nadzorowi sądu opiekuńczego. Sąd może go zwolnić z wykonywanych obowiązków na jego wniosek, a także w przypadku, gdy dopuszcza się czynów lub zaniedbań, które naruszają dobro dziecka i jego kurator może zrobić z majątkiem dziecka?Zarząd zwykły sprawowany przez rodziców, zarządcę lub kuratora to bieżące czynności, które służą utrzymaniu majątku dziecka w stanie niepogorszonym. Zarząd nie obejmuje zarobku dziecka, a także przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku. Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie precyzuje szczegółów, jakie są granice zarządu zwykłego, a w razie jakichkolwiek wątpliwości decyduje o tym sąd. Na przykład zarządzanie odziedziczonym majątkiem przez rodziców czy ustanowionego kuratora wymaga uzyskania zgody wydanej przez sąd, jeśli np. rodzic lub opiekun chcą dokonać jego Pani Katarzyna z Bielska-Białej postanowiła kupić wart kilkadziesiąt tysięcy złotych samochód od koleżanki, której zmarł mąż. Mężczyzna nie zostawił testamentu, spadkobierczyniami zostały jego żona i 12-letnia córka. W takiej sytuacji potrzebna jest zgoda udzielona przez sąd na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd lub zgoda na dokonanie czynności przez ustanowionego kuratora. Sprzedaż samochodu bez uzyskania zgody sądu byłaby po prostu o zgodę składa się do sądu rejonowego. Dziecko nie jest uczestnikiem postępowania. Jednak sąd obowiązany jest do wysłuchania małoletniego, jeżeli jego stopień dojrzałości na to pozwala, oraz do uwzględnienia, w miarę możliwości, jego się dzieje gdy spadkobierca skończy 18 lat?Gdy dziecko osiąga pełnoletność, rodzice przekazują mu lub jego przedstawicielowi ustawowemu majątek, którym do tej pory zarządzali. Spadkobierca lub jego przedstawiciel ustawowy mogą żądać rachunku ze sprawowanego zarządu. Takie żądanie musi być zgłoszone przed upływem roku od momentu ustania zarządu. Demoralizacja nieletniego. 23 sierpnia 2020. prawo rodzinne, o prawie. naruszanie zasad współżycia społecznego. popełnienie czynu zabronionego. systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego (wagarowanie) używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia (narkotyki lub Sprawy nieletnich / Jakie mam prawa przed sądem dla nieletnich? Bez względu na to czy jesteś rodzicem dziecka, które ma sprawę przed sądem dla nieletnich, czy też jesteś nieletnim i toczy się wobec Ciebie postępowania, warto wiedzieć jakie prawa przysługują Ci jako stronie postępowania. Jako rodzic jesteś stroną postępowania (art. 30 upn). Zgodnie z art. 30 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, stronami postępowania są: nieletni; rodzice lub opiekun nieletniego; prokurator. Ustawa przyznaje rodzicom i opiekunowi nieletniego status strony, niezależnej od dziecka. Tym samym mogą oni działać we własnym imieniu jako samodzielny podmiot postępowania. Jednak jeżeli dziecko nie ukończyło nie ukończył 13 lat, nadal spełniają oni rolę przedstawicieli procesowych. Pamiętaj! Tobie oraz Twojemu dziecku jako stronom postępowania przysługuje wiele uprawnień, z których możecie i powinniście korzystać! Nieletni po ukończeniu 13 roku życia ma prawo samodzielnie działać w postępowaniu. Nieletni od 13. roku życia ma pełną zdolność do czynności procesowych (art. 573 kpc), tym samym może samodzielnie w toku postępowania dokonywać wszelkich czynności procesowych, a sąd ma obowiązek doręczać mu się orzeczenia, zarządzenia, zawiadomienia i odpisy pism. Uwaga! Dziecko po ukończeniu 13 roku życia jest samodzielną stroną postępowania i powinny mu być doręczane orzeczenia, zarządzenia, zawiadomienia i odpisy pism niezależnie od doręczeń dokonywanych rodzicom. Nieletni ma prawo korzystać z pomocy obrońcy. W postępowaniu wyjaśniającym oraz postępowaniu opiekuńczo-wychowawczym nieletni może mieć obrońcę (art. 36 par. 1 oraz art. 44 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich) - jest to jego uprawnienie i chociaż często warto, to nie ma obowiązku z niego korzystać. W sytuacji gdy interesy nieletniego są sprzeczne z interesami jego rodziców lub opiekuna, został umieszczony w schronisku dla nieletnich, albo w postępowaniu poprawczym udział obrońcy jest obowiązkowy i bez jego udziału sprawa w ogóle nie może się toczyć (tzw. obrona obligatoryjna). Masz prawo zaskarżyć postanowienia naruszające Twoje prawa! (art. 38 upn) Powyższe uprawnienie wynika z art. 38 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Masz prawo zapoznać się z aktami postępowania. Zgodnie z art. 36 par. 2 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich jako strona postępowania masz prawo przeglądać akta sprawy i robić z nich odpisy, każdorazowo musisz jednak uzyskać na to zgodę sędziego rodzinnego. Odmowa wglądu do akt sprawy następuje w formie zarządzenia, na które służy zażalenie do sądu rodzinnego. Możesz i powinieneś składać wnioski dowodowe (!). Nieletni powinien być przesłuchiwany w obecności rodziców, opiekuna albo obrońcy. Jeżeli zapewnienie ich obecności byłoby w danym wypadku niemożliwe, należy wezwać nauczyciela, przedstawiciela powiatowego centrum pomocy rodzinie lub przedstawiciela organizacji społecznej, do której zadań statutowych należy oddziaływanie wychowawcze na nieletnich lub wspomaganie procesu ich resocjalizacji(art. 39 upn). Sąd ma obowiązek zawiadomić Cię o terminie rozprawy. Wynika to z art. 51 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Jednak Twoje niestawiennictwo nie tamuje rozpoznania sprawy, pod warunkiem, że było dokonane prawidłowo. Rozprawa powinna odbywać się z wyłączeniem jawności. Zgodnie z art. 53 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich jawność rozprawy może być uzasadniona jedynie względami wychowawczymi. Nieletni może robić uwagi i składać wyjaśnienia co do każdego dowodu przeprowadzanego w jego obecności oraz zadawać pytania, osobom przesłuchiwanym na rozprawie. Tym samym nieletni zatrzymany z narkotykami odpowiada za popełnienie czynu karalnego na zasadach przewidzianych przez ustawę o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich. Nie można wobec niego stosować środków przewidzianych przez procedurę karną, a zamiast kary grożą mu środki lecznicze, wychowawcze i poprawcze.
Zgodnie z podstawową zasadą polskiego prawa karnego, odpowiedzialność karną za przestępstwa określone w kodeksie karnym ponosi ten, kto dopuszcza się czynu zabronionego po ukończeniu 17 roku życia. Zasada ta została wyrażona w art. 10 § 1 Przepis ten należy odczytywać jednocześnie z art. 1 który stanowi że odpowiedzialności karnej podlega ten komu można przypisać winę w czasie czynu. Ustawodawca przyjął bowiem, że warunkiem przypisania sprawcy winy w czasie czynu jest osiągniecie przez niego odpowiedniego stopnia dojrzałości psychofizycznej, która sprowadza się do możliwości rozpoznania społecznego znaczenia własnego zachowania. Tak więc, po ukończeniu 17 roku życia osoba tak traktowana jest na gruncie prawa karnego jako osoba dojrzała (dorosła), natomiast do tego czasu, osoba jest traktowana jako nieletnia. Zasadą jest, że nieletni nie ponosi odpowiedzialności karnej w myśl przepisów kodeksu karnego. Nie oznacza to jednak, że nie ponosi on żadnej odpowiedzialności. W pierwszej kolejności w stosunku do nieletnich zastosowanie znajdują przepisy ustawy o postepowaniu w sprawach nieletnich. Wyjątkiem od powyższej zasady jest paragraf 2 art. 10 w którym zapisano że nieletni pod pewnymi warunkami ponosi odpowiedzialność na tych samych zasadach co osoba dorosła. Warunki te są następujące: w chwili popełnienia czynu zabronionego nieletni musi mieć ukończony 15 rok życia, zarzucany nieletniemu czyn musi znajdować się w katalogu przestępstw wyliczonych w art. 10 § 2 okoliczności sprawy, stopnień rozwoju sprawcy oraz jego właściwości i warunki osobiste przemawiają za tym, aby nieletni ponosił odpowiedzialność karną na zasadach jak dorosły, jeżeli stosowane dotychczas środki wychowawcze i poprawcze okazały nieskuteczne (przesłanka ta ma charakter szczególny i uzupełniający – uprzednie stosowanie powyższych środków nie jest warunkiem koniecznym do przypisania odpowiedzialności karnej wg Do katalogu przestępstw o których mowa w podpunkcie b) nalezą: - art. 134 – zamach na życie Prezydenta RP, - art. 148 § 1-3 – zabójstwo, zabójstwo kwalifikowane, - art. 156 § 1 lub 3 – spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu człowieka, - art. 163 § 1 lub 3 – spowodowanie zdarzenia zagrażającego życiu, zdrowiu lub mieniu, - art. 166 – przejęcie kontroli nad statkiem wodnym lub powietrznym, - art. 173 § 1 lub 3 – spowodowanie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, - art. 197 § 3 lub 4 – kwalifikowane postacie zgwałcenia, - art. 223 § 2 – czynna napaść na funkcjonariusza publicznego ze skutkiem ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, - art. 252 § 1 lub 2 – wzięcie zakładnika w celu wymuszenia określonego działania innych podmiotów, - art. 280 – kradzież z użyciem przemocy. Damian Opalski
w sprawach o popełnienie czynu karalnego nieletnim jest osoba między 13 a 17 rokiem życia (osoba, która popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 roku życia odpowiada jak dorosły); w zakresie wykonywania środków wychowawczych, środka leczniczego lub poprawczego jest osoba do ukończenia 21 lat, w stosunku do której środek ten
Psychologowie zawsze podkreślają, że dobro dziecka jest najważniejsze. Z tego względu rodzice powinni zapewnić mu odpowiednie warunki rozwoju. Co więcej, wszelkie formy godzenia w dobro dziecka zasługują na potępienie, a szczególnie demoralizacja nieletnich. Tego typu działanie nosi nawet znamiona przestępstwa. Na czym dokładnie polega demoralizacja nieletnich? Omawiam tę kwestię w moim kolejnym artykule. Potrzebujesz pomocy adwokata? A może chcesz pomóc bliskiej Ci osobie? Zapraszam do zapoznania się z ofertą mojej Kancelarii Adwokackiej (Adwokat Sprawy Karne). W trudnych sprawach reprezentuję klientów z całej Polski. Zapraszam do kontaktu. Demoralizacja nieletnich – główne wnioski Demoralizacja nieletnich to niezwykle poważny problem społeczny, dlatego istotne są instrumenty służące jej zapobieganiu. Istnieje wiele zachowań, które stanowią przejaw demoralizacji – na przykład wandalizm, posługiwanie się wulgarnym słownictwem, wagarowanie, uciekanie z domu, zażywanie narkotyków lub innych środków odurzających, palenie papierosów, spożywanie alkoholu, przedwczesne podejmowanie współżycia seksualnego. Jeżeli dziecko jest zdemoralizowane, warto poszukać pomocy u specjalistów – psychologa, terapeuty lub pedagoga. Zgodnie z polskim prawem zasadniczo odpowiedzialność karną ponosi osoba, która ukończyła 17. rok życia. W przypadku niektórych przestępstw odpowiedzialność karną ponosi sprawca, który ukończył 15. rok życia. Wobec nieletnich sąd może zastosować dozór kuratora. Demoralizacja nieletnich – co to jest? Poprzez demoralizację rozumiemy pewien rodzaj moralnego rozprężenia, brak dyscypliny, co w konsekwencji prowadzi do dopuszczania się przez osobę zdemoralizowaną czynów o charakterze nieakceptowanym społecznie, między innymi przestępstw i wykroczeń. Żeby jednak móc mówić o demoralizacji, warto pamiętać, że zachowania te muszą się powtarzać. Co do zasady jednorazowy wybryk nie stanowi jeszcze o demoralizacji. Jeżeli chodzi o osoby nieletnie, demoralizacja stała się przedmiotem uwagi ustawodawcy. Otóż w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich uregulowano ją jako czyn zabroniony. W tym sensie zdefiniowano ją w art. 4 § 1 wspomnianej ustawy. Skoro już wiesz, czym jest demoralizacja nieletnich, sprawdźmy teraz, jakie są jej przejawy. Na czym polega przestępstwo demoralizacji nieletnich? Jak już zdążyłeś zauważyć, pojęcie demoralizacji nieletnich ma charakter niezwykle ogólny. Oznacza to, że w jego zakresie mieszczą się różnego rodzaju zachowania. Poniżej omówię je bardziej szczegółowo. DEMORALIZACJA NIELETNICH Przejawy demoralizacji Demoralizacja może mieć różne formy. Jako jej przejawy można wskazać następujące zachowania: wandalizm; posługiwanie się wulgarnym słownictwem; wagarowanie; uciekanie z domu; zażywanie narkotyków lub innych środków odurzających; palenie papierosów; spożywanie alkoholu; przedwczesne podejmowanie współżycia seksualnego. Musisz jednak mieć na uwadze, że powyższe wyliczenie ma charakter wyłącznie przykładowy. Oznacza to, że przejawami demoralizacji nieletnich mogą być także inne zachowania, które odbiegają od przyjętych norm społecznych. Zachowania te powinny się powtarzać, aby można było mówić o demoralizacji. Jeżeli mają one miejsce jeden raz bądź sporadycznie, nie można ich rozpatrywać w takich kategoriach. Wyjątkiem jest jednak sytuacja, w której nieletni dopuścił się przestępstwa. Wystarczy popełnić chociażby jedno przestępstwo, aby można mówić o demoralizacji. Ucieczka z domu przez nieletniego Ucieczka z domu może być przejawem demoralizacji nieletniego. Wielu nastolatków decyduje się na taki krok ze względu na pragnienie poczucia się dorosłym, udowodnienia sobie, że są w stanie poradzić sobie w życiu samodzielnie. Niemniej zwykle ucieczka z domu jest przejawem bardzo silnego buntu wobec otaczającego środowiska, a zwłaszcza wobec rodziców. Faktycznie ucieczka z domu jest często początkiem kolejnych problemów. Powtarzające się ucieczki z domu mogą więc świadczyć o tym, że dane dziecko jest zdemoralizowane. Mogą być również sygnałem, że w jego życiu dzieje się coś niedobrego, coś, z czym trudno mu sobie poradzić. Z tego względu zawsze należy podchodzić indywidualnie do takiej sytuacji. Demoralizacja dziecka przez rodzica Demoralizacja dziecka może polegać na udziale rodzica w procesie jego wychowywania w sposób, który jest sprzeczny z normami społecznymi. Nie jest bowiem tajemnicą, że dzieci czerpią wiele wzorców zachowań od swoich rodziców. Jeżeli ojciec lub matka nadużywa alkoholu czy też stosuje różnego rodzaju przemoc, istnieje duże prawdopodobieństwo, że dziecko będzie naśladować te zachowania, zwłaszcza w szkole. Co jednak istotne, coraz częściej zdemoralizowane są także dzieci pochodzące z tak zwanych dobrych domów. Dlaczego tak się dzieje? Otóż głównym problemem jest tutaj emocjonalne zaniedbanie dziecka. Jeżeli bowiem rodzice nie mają dla niego czasu, dziecko poszukuje nowych doznań, które nie zawsze mają pozytywny wpływ na jego rozwój, a czasami wiążą się nawet z dopuszczeniem się czynów zabronionych prawem. Zastanówmy się teraz, co można zrobić, jeżeli zauważysz, że Twoje dziecko jest zdemoralizowane. DEMORALIZACJA DZIECKA PRZEZ RODZICA Co robić, jeśli dziecko jest zdemoralizowane? Wielu rodziców ma poważny problem z rozwiązaniem kwestii demoralizacji swojego dziecka. Nic dziwnego, każdy bowiem chciałby, aby jego dziecko miało zapewnione jak najlepsze warunki życia i rozwoju. Z tego względu, gdy pojawia się tego rodzaju problem, rodzice szukają najczęściej pomocy u specjalistów – psychologów, terapeutów i pedagogów. Niekiedy same rozmowy z dzieckiem doprowadzają do zmiany jego postępowania i powrotu na „właściwą drogę”. Oczywiście, zwykle są to procesy długotrwałe. Jeżeli jednak rodzice lekceważą sobie zalecenia specjalistów i nie dokładają starań, aby dziecko zmieniło swoje zachowanie, wówczas sytuacją danej rodziny może zainteresować się sąd. Za chwilę dowiesz się, jak wygląda postępowanie sądowe w przypadku demoralizacji nieletniego. Sprawa w sądzie dla nieletnich o demoralizację i kary Sąd wszczyna postępowanie wobec nieletniego, jeżeli zachodzą uzasadnione podejrzenia co do istnienia okoliczności wskazujących na jego demoralizację. Zawsze wydaje on w tym przedmiocie postanowienie, które – co ważne – nie jest zaskarżalne. Natomiast jeżeli nie ma podstaw do jego wszczęcia lub prowadzenia w określonym zakresie albo gdy orzeczenie środków wychowawczych lub poprawczych jest niecelowe, w szczególności ze względu na orzeczone już środki w innej sprawie, które w ocenie sądu są wystarczające, sąd rodzinny nie wszczyna postępowania, a wszczęte umarza w całości lub w części. Na to postanowienie przysługuje środek zaskarżenia w postaci zażalenia. Po rozpoczęciu sprawy sąd zleca przeprowadzenie wywiadu środowiskowego. Ma on na celu zweryfikowanie sytuacji rodzinnej dziecka. Ponadto brane są pod uwagę takie czynniki jak wiek małoletniego, stopień jego rozwoju fizycznego oraz psychicznego, a także jego cechy charakteru. Skutkiem postępowania o demoralizację może być na przykład: udzielenie dziecku upomnienia, zobowiązanie go do naprawienia szkody, skierowanie na udział w zajęciach terapeutycznych bądź też zobowiązanie do zaprzestania picia alkoholu. Oprócz tego nieletniego mogą spotkać o wiele bardziej dolegliwe sankcje! Otóż istnieje możliwość: zastosowania nadzoru kuratora, umieszczenia nieletniego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, bądź też w rodzinie zastępczej, a w skrajnych przypadkach nawet możliwość zdecydowania o umieszczeniu go w zakładzie poprawczym. Sąd może także nałożyć obowiązki na rodziców dziecka. Wśród nich można wskazać na przykład następujące zobowiązania: poprawa warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych dziecka, ścisła współpraca ze szkołą dziecka, poradnią psychologiczno-pedagogiczną lub inną poradnią specjalistyczną, lekarzem lub zakładem leczniczym. Gdyby jednak rodzice uchylali się od wykonania nałożonych na nich obowiązków, sąd może wymierzyć im karę pieniężną w wysokości od 50 do 1500 złotych. Wszystko jednak zależy od okoliczności danej sprawy, a ich oceny zawsze dokonuje sąd. A czy nieletni może odpowiadać jak dorosły? Jeżeli tak, to w jakich przypadkach? Kiedy nieletni odpowiada jak dorosły? Zasadniczo warunkiem odpowiedzialności karnej jest ukończenie przez sprawcę czynu 17. roku życia. W wyjątkowych przypadkach do odpowiedzialności może zostać pociągnięta także osoba, która ukończyła 15 lat. Chodzi tutaj o następujące czyny: zabójstwo, doprowadzenie do ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, sprowadzenie zdarzenia powszechnie niebezpiecznego, zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem, a także czynną napaść na funkcjonariusza. W takich sytuacjach nieletni odpowiada jak dorosły, czyli postępowanie toczy się w myśl przepisów Kodeksu postępowania karnego. Ze względu na swój wiek może on jednak liczyć na nadzwyczajne złagodzenie kary, niemniej uzależnione jest to od okoliczności danej sprawy. Jest to także uzależnione od przyjętej linii obrony. Zawsze bowiem warto skorzystać z pomocy prawnika – adwokata lub radcy prawnego, który pomoże przygotować strategię, a także podejmie się obrony przed sądem. W niektórych przypadkach sąd może ustanowić dla nieletniego kuratora. Jak to wygląda w praktyce? ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA NIELETNIEGO Kurator dla nieletniego Sąd może zastosować nadzór kuratora wobec osoby, która nie mając ukończonego 17. roku życia, dopuściła się przestępstwa. Kurator kontaktuje się ze swoim podopiecznym nie później w terminie 7 dni od otrzymania prawomocnego orzeczenia sądu. Jego celem jest nie tylko pouczenie nieletniego o jego prawach i obowiązkach, a także w porozumieniu z jego rodzicami bądź opiekunami pomaga rozwiązywać życiowe problemy. Po 14 dniach od nawiązania pierwszego kontaktu kurator zobowiązany jest do złożenia sprawozdania sądowi. Ma ono formę pisemną. Kolejne sprawozdania składane są na żądanie sądu albo w terminach przez niego określonych. Kurator jest także uprawniony do przeprowadzenia wywiadu środowiskowego na zlecenie sądu. Jego celem jest poznanie sytuacji materialnej rodziny nieletniego, przebiegu jego nauki i sposobu spędzania czasu wolnego, jego kontaktów środowiskowych, stosunku do niego rodziców albo opiekuna, stanu zdrowia, a także znanych w środowisku uzależnień nieletniego. Co więcej, kurator może zwrócić się z wnioskiem o pomoc do miejscowej jednostki policji. Czy Ty lub Twój bliski potrzebujesz pomocy adwokata? Jeśli chciałbyś skorzystać z mojej pomocy, zapraszam do kontaktu. Działam na terenie takich miast jak: Poznań, Luboń, Gniezno, Śrem, Środa Wielkopolska, Grodzisk Wielkopolski, Swarzędz, Leszno, Piła, Kościan, Jarocin, Września oraz Wolsztyn. Posiadam także oddział w Świeciu, pracując w takich miejscowościach jak Grudziądz, Chełmno i Tuchola. W trudnych sprawach działam w CAŁEJ POLSCE! Umów się na konsultację! Adwokat Marlena Słupińska-Strysik e-mail: biuro@ tel. 61 646 00 40 tel. 68 419 00 45 tel. 52 511 00 65 UWAGA! W powyższy artykuł nie stanowi porady prawnej ani jej substytutu. Nie może też stanowić inspiracji do obrony w procesie karnym. Jeśli jesteś oskarżony w sprawie karnej koniecznie skontaktuj się z adwokatem! Komentarze: Poza tym, kiedy nieletni odpowiada jak dorosły? Zaznaczyć trzeba, że za pewne kategorie przestępstw nieletni, po ukończeniu piętnastego roku życia, również może odpowiadać jak dorosły. Należą do nich takie czyny, jak: zamach na życie prezydenta, zabójstwo, jednak z wyjątkiem popełnionego w afekcie,Osiemnastka jest zazwyczaj przełomową datą. Magiczną granicą dorosłości. Można legalnie kupić alkohol, można głosować w wyborach, można wstąpić w związek małżeński ( chociaż jeżeli chodzi o to ostatnie, to są przypadki, kiedy granica ta może być przesunięta, więcej o tym pisałam w poście o przepisach tylko dla kobiet). Dlatego też wiele osób uważa, że na osiemnastym roku życia wyznaczona jest również granica odpowiedzialności karnej. Często słyszę : „nie jest pełnoletni, nic mu nie zrobią”. Nie wszyscy mają świadomość, że granica dorosłości, nie pokrywa się z dolną granicą wieku odpowiedzialności karnej. Kiedy nieletni odpowiada za przestępstwo jak dorosły (albo prawie jak dorosły)? Odpowiedzialność karna nieletnich – kiedy nieletni odpowiada za przestępstwo? Zastanawiając się nad tym kiedy nieletni odpowiada za przestępstwo warto zerknąć przede wszystkim do Kodeksu Karnego, ale istotnym aktem prawnym będzie również ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich. Odpowiedzialność nieletnich jest bowiem unormowana dwutorowo – w zależności od wieku sprawcy oraz od popełnionego czynu. Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich Najpierw krótkie wprowadzenie – ustawę o postępowaniu w sprawach nieletnich stosujemy do : zapobiegania i zwalczania demoralizacji – w stosunku do osób, które nie ukończyły lat 18, postępowania w sprawach o czyny karalne – stosunku do osób, które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu lat 13, ale nie ukończyły lat 17 wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych – w stosunku do osób, względem których środki te zostały orzeczone, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez te osoby lat 21. Jeżeli osoba pomiędzy 13 a 17 rokiem życia popełni czyn karalny (czyli np. czyn zabroniony przez ustawę jako przestępstwo albo wykroczenie), to do postępowania w jej sprawie będą miały, co do zasady ( o wyjątkach opowiem później) zastosowanie przepisy właśnie opisanej powyżej ustawy. Ponieważ postępowanie w sprawach nieletnich nie jest głównym tematem dzisiejszego wpisu, to nie będę się nad tym szczególnie rozwodzić. Jeżeli chcecie więcej – śledźcie bloga na bieżąco, wkrótce pojawi się wpis na ten temat. Kodeks Karny – odpowiedzialność nieletnich Dziś skupimy się na tym, kiedy nieletni odpowiada za przestępstwo na zasadach określonych w Kodeksie Karnym. Najbardziej istotną regulacją jest art. 10 tegoż kodeksu. Wklejam go w całości poniżej. Art. 10 Kodeksu Karnego § 1. Na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat. § 2. Nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 3 lub 4, art. 223 § 2, art. 252 § 1 lub 2 oraz w art. 280, może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne. § 3. W wypadku określonym w § 2 orzeczona kara nie może przekroczyć dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisane sprawcy przestępstwo; sąd może zastosować także nadzwyczajne złagodzenie kary. § 4. W stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18, sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają. Wspominałam na wstępie o magicznej granicy, po przekroczeniu której nieletni odpowiada za przestępstwo jak dorosły ( co do zasady). Tę granicę Kodeks Karny ustanawia na poziomie 17 roku życia. Po ukończeniu 17 roku życia nieletni, który popełni przestępstwo odpowiada na zasadach przewidzianych w Kodeksie Karnym. „Odpowiada jak dorosły” jest pewnym skrótem myślowym. Co do zasady takiemu nieletniemu, w zależności od popełnionego czynu, grozić może „normalna”, przewidziana przez ustawę kara, jednakże w stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18, sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają. Warto zwrócić u wagę na to, że to wymierzenie powyżej opisanych środków zamiast kary nie działa z automatu. Po pierwsze taka „zamiana” jest możliwa, kiedy sprawca popełnił występek. O tym czym jest występek i czym się różni występek od zbrodni pisałam już na blogu. Zobacz : Zbrodnia a występek! Czym się różnią? Po drugie sąd musi dokładnie ustalić, biorąc pod uwagę okoliczności sprawy i okoliczności dotyczące sprawcy, czy w danej sytuacji zastosować „normalną” karę czy środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich. Wobec sprawcy, który w czasie popełnienia czynu, nie ukończył 18 roku życia nie orzeka się natomiast kary dożywotniego pozbawienia wolności. Odpowiedzialność karna po ukończeniu 15 roku życia Są takie przypadki, kiedy granica ponoszenia odpowiedzialności karnej jest przesunięta jeszcze niżej. Odpowiedzialność taką może ponieść sprawca, który w czasie popełnienia czynu zabronionego miał ukończony piętnasty rok życia, jeżeli dopuścił się jednego ze ściśle określonych w ustawie przestępstw ( o których za chwilę) i jeżeli za taką odpowiedzialnością przemawiają okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne. Tutaj znów mamy do czynienia z pojęciami „okoliczności sprawy”, „stopień rozwoju sprawcy”, „właściwości i warunki osobiste sprawcy”. Co to oznacza w praktyce? W praktyce sąd powinien ustalić czy takiemu nieletniemu można przypisać winę w czasie popełnienia czynu zabronionego. Czy jego poziom rozwoju i dojrzałości sprawia, że rozumie on swoje postępowanie i ma świadomość znaczenia swoich czynów. Sąd zwróci również uwagę na cechy osobowości małoletniego, na jego stosunek do norm społecznych i moralnych, na ewentualną demoralizację nieletniego etc. Za jakie przestępstwa odpowiada nieletni poniżej 15 roku życia? Wspomniałam, że nieletni, który popełnił czyn zabroniony po ukończeniu 15 roku życia (a przed ukończeniem 17 roku życia) odpowiada na wyżej określonych warunkach tylko wtedy, jeżeli dopuści się jednego z czynów ściśle określonych w ustawie. Są to poważne, ciężkie gatunkowo przestępstwa. Nieletni, który ukończył 15 rok życia może ponosić odpowiedzialność karną : za zamach na życie Prezydenta RP za zabójstwo (chyba, że jest to zabójstwo pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami) za spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (oraz za ewentualne następstwo tego uszczerbku w postaci śmierci człowieka). Z tym, że taki nieletni nie odpowiada za nieumyślne spowodowanie ciężkiego uszczerbku za umyślne sprowadzenie zdarzenia, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach ( pożaru, zawalenia się budowli, eksplozji materiałów wybuchowych, rozprzestrzeniania się substancji trujących) oraz za następstwo tego czynu, jeżeli jest nim śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób za tzw. ” piractwo” określone w art. 166 KK czyli przejęcie kontroli nad statkiem wodnym lub powietrznym za umyślne sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającej życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach oraz za następstwo tego czynu, jeżeli jest nim śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób za zgwałcenie osoby wspólnie z inną osobą, wobec małoletniego poniżej 15 roku życia bądź wobec wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry oraz za zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem, za czynną napaść na funkcjonariusza publicznego ( bądź osobę mu przybraną do czynności) jeżeli skutkiem tej napaści był ciężki uszczerbek na zdrowiu za wzięcie/przetrzymywanie zakładnika w celu zmuszenia organu państwowego lub samorządowego, instytucji, organizacji, osoby fizycznej lub prawnej albo grupy osób do określonego zachowania się ( w tym za typ kwalifikowany jeżeli przetrzymywanie zakładnika wiąże się ze szczególnym udręczeniem) za rozbój ( w tym również za rozbój z użyciem niebezpiecznego narzędzia) Warto pamiętać o tym, że katalog przestępstw, za które odpowiadać może nieletni po ukończeniu 15 roku życia jest katalogiem zamkniętym. Oznacza to, że za żadne inne przestępstwa ta odpowiedzialność nie może być przypisana. Co ciekawe, w przypadku odpowiedzialności nieletniego powyżej 15 roku życia za wymienione czyny, kara nie może przekroczyć dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za dany czyn. Czyli, jeżeli dane przestępstwo zagrożone jest karą maksymalnie do 15 lat pozbawienia wolności, to wobec takiego sprawcy, sąd może orzec maksymalnie 2/3, czyli 10 lat. Sąd może również zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary. (Oczywiście mówiąc „nieletni po ukończeniu 15 roku życia” czy tym podobne, mam na myśli sprawcę, który w czasie popełnienia czynu miał ukończony piętnasty rok życia, a nie miał ukończonego 17 roku życia. ) Czy kiedy nieletni odpowiada za przestępstwo zawsze jest traktowany łagodnie? Jak widać w stosunku do nieletniego, który odpowiada na zasadach określonym w Kodeksie Karnym są przewidziane pewne przejawy łagodniejszego traktowania. Nadrzędnym celem w takiej sytuacji jest to, żeby sprawcę wychować. Nie oznacza to jednak, że zawsze taki sprawca będzie traktowany łagodnie. W przypadku wysokiej demoralizacji sprawcy, i popełnienia przez niego poważnego czynu, Sąd może wymierzyć karę pozbawienia wolności i to nawet w długoletnim wymiarze. Są takie przypadki, kiedy w stosunku do nieletniego sprawcy orzeczono na przykład karę 15 czy 25 lat pozbawienia wolności. Żeby nie być gołosłowną przytoczę znalezione przeze mnie orzeczenia. „Nie jest rażąco niewspółmierna wymierzona przez sąd kara 15 lat pozbawienia wolności wobec nieletniego sprawcy, który dopuścił się wyjątkowo brutalnego zamachu na najdonioślejsze dobro chronione prawem, jakim jest życie człowieka i nie przejawiał żadnej krytycznej refleksji nad swym postępowaniem. Wysoka demoralizacja i dopuszczanie się coraz poważniejszych naruszeń porządku prawnego oraz całkowita nieskuteczność dotychczas podejmowanych względem niego środków wychowawczych, poprawczych, a wreszcie karnych pozwalają uznać, że mimo prymatu celów wychowawczych kary orzekanej w stosunku do osoby nieletniej w chwili czynu, orzeczenie kary w niższym rozmiarze, byłoby dla sprawcy nieuzasadnioną, nadmierną, a przez to niewychowawczą pobłażliwością.” ( Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach – II Wydział Karny z dnia 23 listopada 2017 r., sygnatura akt II AKa 484/17) A tutaj orzeczenie, w którym Sąd przyznał, że można wymierzyć karę 25 lat pozbawienia wolności nieletniemu, powyżej 15 roku życia (a przed ukończeniem 17 w czasie czynu). Sąd uznał, że nie stoi temu na przeszkodzie wymóg obniżenia wysokości kary do 2/3 ustawowego zagrożenia : „Zawarty w art. 54 § 2 KK zakaz orzekania wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat, kary dożywotniego pozbawienia wolności, nie wyklucza wymierzenia nieletniemu, odpowiadającemu w warunkach art. 10 § 2 KK za przestępstwo zagrożone taką karą – kary 25 lat pozbawienia wolności. Przewidziane w art. 10 § 3 KK obligatoryjne obniżenie górnej granicy ustawowego zagrożenia odnosi się do zagrożenia w części szczególnej Kodeksu karnego. Natomiast norma zawarta w art. 54 § 2 KK nie eliminuje z sankcji w art. 148 § 1 i 2 KK kary dożywotniego pozbawienia wolności ani kary 25 lat pozbawienia wolności jako kar ściśle oznaczonych (bez dolnej ani górnej granicy), lecz tylko zakazuje wymierzenia sprawcy pierwszej z tych kar. Pozostawia tym samym możliwość orzeczenia kary 25 lat pozbawienia wolności.” (Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 31 stycznia 2018 r. V KK 284/17) Kiedy nieletni odpowiada za przestępstwo ? – Podsumowanie Ponieważ wpis zawiera całkiem sporo treści, podsumuję go teraz krótko. Warto zapamiętać o tym, że : odpowiedzialność nieletnich za czyny zabronione regulowana jest przez ustawę o postępowaniu w sprawach nieletnich i przez Kodeks Karny na zasadach opisanych w Kodeksie Karnym nieletni odpowiada za przestępstwo po ukończeniu 17 roku życia na zasadach opisanych w Kodeksie Karnym może odpowiadać też nieletni po ukończeniu 15 roku życia, jeżeli dopuści się jednego z poważnych, określonych ściśle w ustawie przestępstw, a przemawiają za tym okoliczności sprawy i okoliczności dotyczące samego sprawcy chociaż przepisy przewidują łagodniejsze traktowanie sprawców nieletnich, to mimo wszystko nie jest wykluczone, że siedemnastolatek, czy nawet piętnastolatek może ponieść poważną karę – nawet 25 lat pozbawienia wolności Mam nadzieję, że wpis okazał się dla Ciebie ciekawy i że absolutnie nie przyda Ci się w przyszłości do niczego, poza ewentualnym zabłyśnięciem wiedzą prawniczą w towarzystwie. Jeżeli chcesz być na bieżąco z nowymi wpisami – śledź mnie na Facebooku i Instagramie. Zachęcam Cię również do zajrzenia na mój kanał na Youtube oraz do zapisania się do mojego newslettera.Kiedy nieletni odpowiada jak dorosły? Sprawy nieletnich / Czy nieletni może mieć obrońcę? W postępowaniu wyjaśniającym oraz postępowaniu opiekuńczo-wychowawczym nieletni może mieć obrońcę (art. 36 par. 1 oraz art. 44 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich). Przejdź do zawartościHOMEKIM JESTEŚMY?CZYM SIĘ ZAJMUJEMY?AKTUALNOŚCIKONTAKTŚrodki wychowawcze wobec nieletnich – nieletni w prawie karnym Osoby nieletnie nie są wyjęte spod prawa. Istnieją pewne środki wychowawcze wobec nieletnich, a nawet kary. Karę można jednak orzekać wyłącznie wtedy, kiedy środki resocjalizacji będą poniższego artykułu dowiesz się:Na czym polega demoralizacja?Jakie środki wychowawcze wyróżniamy?Czym charakteryzuje się upomnienie?Na czym polega umieszczenie w zakładzie poprawczym?Jak długo trwa stosowanie środków wychowawczych?Czym jest odroczenie i przerwanie środka wychowawczego?Na początku należy zastanowić się, kim jest osoba nieletnia. Poza nieletnimi w prawie wyróżniamy również młodocianych, a także małoletnich. Nieletni jest to osoba, która w momencie popełnienia danego czynu zabronionego nie ukończyła 17 lat. Małoletni to natomiast ten, kto miał podczas popełniania owego czynu mniej niż 18 lat. Definicja małoletniego znajduje się również w Kodeksie cywilnym. Według niego małoletni to osoba, która nie ukończyła 18 roku życia. Definicję młodocianego zawiera z kolei Kodeks prawie karnym młodociany to osoba, która w chwili popełniania czynu zabronionego nie osiągnęła 21 roku życia, a w chwili orzekania przed sądem pierwszej instancji nie osiągnęła 24 roku życia. Definicja ta znajduje się w artykule 115 § 10 Kodeksu karnego. Pojęcie młodocianego funkcjonuje również w prawie pracy. W takim przypadku jest to osoba, która ukończyła 15 lat, natomiast nie ukończyła 18. Mimo że te słowa zdają się brzmieć podobnie, istnieje między nimi znaczna czyny karalne są przez nieletnich popełniane po wystąpieniu wcześniejszych problemów wychowawczych, do których należą między innymi wagary, brak postępów w nauce, palenie papierosów i spożywanie alkoholu w młodym wieku. W takich przypadkach często występuje również brak zainteresowania ze strony rodziców, w tym np. brak kontaktu w związku ze szkołą, czyli np. nieustanne nieuczęszczanie na konsultacje z nauczycielami. W takich sytuacjach szczególną rolę w uniknięciu dalszej demoralizacji odgrywa szkoła, a także rodzice. Szkoła powinna wspierać rozwój uczniów, rozpoznawać istniejące problemy, zapobiegać im lub w pewnych sytuacjach zawiadamiać odpowiednie organy takie jak sądy rodzinne i sądy nieletnich. Jeżeli rodzice nie przejawiają zainteresowania swoim dzieckiem i nie podejmują działań na rzecz poprawy jego zachowania, szkoła zawiadamia sąd rodzinny lub nieletni, małoletniNa podstawie Kodeksu karnego odpowiedzialności karnej podlegają osoby, które w momencie dokonania danego czynu miały już ukończone 17 lat. Te osoby, które jednak ukończyły lat 17, natomiast nie osiągnęły jeszcze 18 lat, są traktowane przez Kodeks karny nieco inaczej. Głównym celem działań podejmowanych w przypadku takich osób jest wychowanie. Wyjątkiem są jednak sytuacje, kiedy taka osoba dokona zbrodni. Wtedy nie stosuje się wobec niej łagodniejszych środków. W takim przypadku osoba taka odpowiada za swoje czyny jak dorosły, jednakże nie stosuje się kary najsurowszej, czyli dożywotniego pozbawienia w prawie traktuje się także młodocianych. Przejawia się to w innym sposobie wykonywania kary w przypadku orzeczenia kary w zawieszeniu. Wobec osób młodocianych stosuje się inny okres próby. Dodatkowo osoba taka podlega dozorowi kuratora. W przypadku tych osób stosuje się surowsze warunki dotyczące okresu próby, które związane są z warunkowym zawieszeniem wykonania kary. W przypadku młodocianego okres próby wynosi od 2 do 5 lat. Regulacje dotyczące osób małoletnich znajdują się również w Kodeksie karnym adwokata z Poznania z zakresu prawa karnego?Środki wychowawcze wobec nieletnichW artykule 6 Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich wskazano na 4 grupy środków, które mogą zostać skierowane wobec nieletnich. Są to między innymi środki przewidziane w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, środki leczniczo-wychowawcze (zastrzeżone przez ustawę), środki poprawcze, a także środki wychowawcze. Środki wychowawcze są niezwykle zróżnicowane. Do tej grupy zaliczyć można upomnienie czy nadzór kuratora. Środkiem poprawczym jest natomiast umieszczenie nieletniego w zakładzie wychowawcze wobec nieletnich w literaturze dzieli się na kolejne 3 kategorie. Są to środki wychowawcze, które pozostawiają nieletniego w jego dotychczasowym środowisku. Wyróżniamy także środki, które kierują nieletniego do placówki, która przejmuje część obowiązków wychowawczych od rodziców. Nieletni musi w takich placówkach przebywać w określonych porach. Ostatnim typem środków wychowawczych są środki, przy których stosowaniu dochodzi do całkowitej zmiany środowiska wychowawczego. Takim rodzajem środka jest np. umieszczenie nieletniego w rodzinie zastępczej lub ośrodku w przypadku osób nieletnich, które popełniły przestępstwa wymienione w Kodeksie karnym, uregulowano Ustawą z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich. Środki wychowawcze wobec nieletnich to między innymi upomnienie, zobowiązanie do szczególnego postępowania, nadzór rodziców lub opiekunów prawnych, nadzór kuratora. Środkiem wychowawczym może być również umieszczenie nieletniego w rodzinie zastępczej lub ośrodku szkolno-wychowawczym. Jeśli natomiast u nieletniego stwierdzi się np. chorobę psychiczną, można zastosować wobec niego środki leczniczo-wychowawcze. Do sytuacji mogących spowodować zastosowanie tego typu środków wychowawczych mogą należeć również niedorozwój umysłowy, nałogowe zażywanie narkotyków i alkoholu czy silna depresja. W takich okolicznościach osobę nieletnią można umieścić w młodzieżowym ośrodku socjoterapii, ośrodku wychowawczym lub domu pomocy przepadek i inneInnym środkiem wychowawczym, który można zastosować wobec nieletniego, jest umieszczenie go w zakładzie poprawczym. W artykule 6 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich opisano również inne uprawnienia sądu rodzinnego wobec takich osób. Sąd rodzinny może między innymi zobowiązać nieletniego do naprawienia wyrządzonej szkody, wykonania określonych prac na rzecz osoby pokrzywdzonej bądź społeczności lokalnej. Wobec nieletniego można zasądzić również przeproszenie poszkodowanego, podjęcie nauki lub pracy, konieczność uczestnictwa w zajęciach o charakterze terapeutycznym lub wychowawczym możliwym do zasądzenia wobec nieletniego jest również powstrzymywanie się od przebywania w określonych miejscach lub środowiskach. Nad nieletnim można zasądzić nadzór odpowiedniej organizacji młodzieżowej lub organizacji społecznej. Nadzór taki może pełnić również zakład pracy lub osoba godna zaufania, która udzieli poręczenia za nieletniego. Jeżeli małoletni w związku z popełnieniem czynu karalnego zdobył jakieś przedmioty, możliwe jest zasądzenie ich przepadku. Środki wychowawcze wobec nieletnich można łączyć ze sobą. Mogą one być orzekane pojedynczo, a także w połączeniu. Niedozwolone jest jednak orzekanie środków, które wzajemnie się to najłagodniejszy z możliwych środków wychowawczych. Jest to oficjalne zwrócenie uwagi na naganne zachowanie nieletniego. Zazwyczaj stosuje się je w przypadku pierwszych konfliktów z prawem osoby nieletniej. W ustawie nie zawarto jednak uregulowań, jaką konkretnie formę upomnienie ma przyjąć. Upomnienia można udzielić ustnie lub pisemnie. Często upomnienie stosuje się w połączeniu z innymi środkami wychowawczymi. Jest ono stosowane, jeśli u nieletniego występuje niewielki stopień w zakładzie poprawczymŚrodek ten można zasądzić jedynie wobec sprawców, którzy dopuścili się czynów o znamionach przestępstwa. Kara kryminalna natomiast może zostać zasądzona wyłącznie w sytuacji przewidzianej w prawie, kiedy nie jest możliwe zapewnienie resocjalizacji przez zastosowanie innych środków. Kary te można zastosować wyłącznie wobec wyjątkowo zdemoralizowanych osób, w przypadku których szanse na resocjalizację są niewielkie. Są one stosowane niezwykle rzadko. Walka z demoralizacją zazwyczaj odbywa się przy zastosowaniu środków nieletniego w zakładzie poprawczym może jednak zostać warunkowo zawieszone. Dzieje się tak w sytuacji, kiedy sąd uznaje, że decyzja taka sprawi, że zostaną wobec nieletniego osiągnięte cele wychowawcze. Sąd ocenia sytuację nieletniego na podstawie art. 11 § 1 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. Zawieszenie takie jest możliwe na czas próby, który wynosi od roku do 3 lat. W tym czasie wobec nieletniego stosuje się jednak środki wychowawcze. Jeśli natomiast podczas okresu próby małoletni przejawia dalsze oznaki demoralizacji, możliwe jest odwołanie zawieszenia. W niektórych sytuacjach, nawet jeśli takie zachowania wystąpią, niekoniecznie sąd musi odwołać zawieszenie wykonania kary. Jeżeli natomiast nieletni dokonał czynu zabronionego, który jest ciężkim przestępstwem, w takiej sytuacji odwołanie warunkowego zawieszenia jest trwania środków wychowawczychJeżeli nieletni wymaga specjalistycznego leczenia, orzeka się wobec niego umieszczenie np. w szpitalu psychiatrycznym lub zakładzie leczniczym. Zazwyczaj w przypadku określania tego typu środków, a także środków wychowawczych, sąd nie podaje, jak długo mają one trwać. Uzasadnia się to tym, że ich celem jest poprawa zachowania osoby, która sprawia problemy wychowawcze. Wykonywanie środków takich jak zobowiązanie do określonego postępowania, nadzór rodziców lub opiekuna, a także skierowanie do ośrodka kuratorskiego lub innej placówki wychowawczej możliwe są do ukończenia przez nieletniego 18 roku życia. Jest to zatem przeciwieństwo kar orzekanych w stosunku do osób przypadku środków wychowawczych założono, że trudno ustalić, po jakim czasie przyniosą one pożądany efekt. Wykonywanie pozostałych środków wychowawczych ustaje w momencie ukończenia przez nieletniego 21 lat. W przypadku tego typu środków istnieje zasada, że można je zmieniać. Oznacza to, że jeden środek można w trakcie jego stosowania zastąpić drugim, w zależności od potrzeb występujących w danym momencie. Dodatkowo środki wychowawcze można również wychowawcze – odroczenie i przerwanieMożliwość odroczenia lub przerwania wykonywania środków wychowawczych możliwa jest przez sąd rodzinny na przykład z powodu choroby nieletniego, lub innych ważnych przyczyn. Dotyczy to jednak wyłącznie środków, w przypadku których takie odroczenie lub przerwanie jest możliwe. Nie dotyczy to zatem środków takich jak przeproszenie pokrzywdzonego. Choroba nieletniego, która ma być powodem odroczenia wykonywania środka wychowawczego, musi faktycznie stać na przeszkodzie w wykonywaniu tego środka. Za „inną ważną przyczynę” można uznać np. ciążę nieletniej czy chorobę rodzica. Odroczenie oraz przerwa w wykonywaniu środków wychowawczych mogą zostać przez sąd odwołane. Dzieje się tak, gdy ustaje przyczyna, ze względu na którą dane odroczenie bądź przerwę przyczyną odwołania przez sąd może być także rażące naruszanie prawa przez nieletniego, a także sytuacja, w której nieletni nie korzysta z odroczenia w celu, w jakim mu go udzielono. Jeżeli po wpływie okresu odroczenia lub przerwy w zachowaniu nieletniego zaszła znaczna poprawa, możliwe jest odstąpienie od wykonania adwokaci z kancelarii adwokackiej z Poznania, mamy duże doświadczenie w prowadzeniu spraw z zakresu prawa rodzinnego. Ze względu na szczególną delikatność tego typu kwestii, gwarantujemy Państwu indywidualne podejście oraz fachową pomoc prawną na najwyższym poziomie. Ukończył Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W latach 2013- 2015 odbył aplikację adwokacką organizowaną przez Okręgową Radę Adwokacką w względu na zainteresowania prywatne zajmuje się sprawami z zakresu ochrony środowiska i prawa rolnego. Prywatnie interesuje się myślistwem oraz wędkarstwem muchowym. Dowiedz się więcej! Podobne wpisy 33kbL.
kiedy nieletni odpowiada jak dorosły
